جنتی همچنین در ادامه می‌گوید: «این که خود مقام رهبری خود این مساله را بپذیرند و قبول داشته باشند، مساله دیگری است. شنیده‌ام ایشان گاهی اشاره کرده‌اند که این مساله موروثی نیست و ایشان نمی‌خواهند چنین اتفاقی بیافتد».
مجتبی خامنه‌ای به واقع یکی از مهمترین و خبرسازترین چهره‌های سالی بود که گذشت. در دو برهه اخبار مربوط به او با واکنش‌های زیادی همراه شد؛ نخست انتشار ویدئویی کوتاه از اعلام تعطیلی درس خارج توسط خودش که نخستین بار بود که از او تصویری در حال صحبت منتشر می‌شد و دوم گزارشی که روزنامه تهران تایمز وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی در مورد او منتشر و ادعا‌هایی مبنی بر بر این که مجتبی خامنه‌ای در لیست افراد مورد بررسی برای موضوع جانشینی است را رد کرد.
تهران تایمز، روزنامه انگلیسی زبان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی دی ماه سال گذشته در واکنش به ادعای واشنگتن پست درمورد جانشینی سیدمجتبی خامنه‌ای، فرزند رهبر آیت الله سیدعلی خامنه‌ای در گزارشی نوشت که «آیت الله خامنه‌ای همچنان در مخالفت با جانشینی هر یک از فرزندانش مصمم است؛ مجلس خبرگان هم به این تصمیم احترام می‌گذارد».
واشنگتن پست اخیرا در گزارشی بر اساس شنیده‌ها و گمانه زنی، مدعی شده بود که توافق برای گزینه جانشینی رهبری در ایران انجام شده و مجتبی خامنه‌ای به عنوان این گزینه در نظر گرفته شده است.
در مقابل انتشار این ادعا روزنامه تهران تایمز در مقاله خود تحت عنوان «چرا رسانه‌های غربی مدام درباره مجتبی خامنه‌ای دروغ می‌گویند؟» که روز شنبه ۱۱ ژانویه (۲۲ دی) منتشر شد؛ با ادله مختلفی ادعا‌های واشنگتن پست را زیر ذره بین برد.
روایت واشنگتن پست همچنین به ادعا‌های ایران اینترنشنال متکی بود. رواتی که با پاسه تهران تایمز رو به رو شد و نوشت: «اظهارات و اقدامات گذشته رهبر نیز نشان می‌دهد که او مخالف ورود فرزندانش به عرصه سیاست است، چه رسد به این که جانشین او شوند. علاوه بر این، آیت‌الله محمود محمدی عراقی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعلام کرده است که رهبر درخواست تعدادی از اعضای مجمع را برای در نظرگرفتن یکی از پسرانش برای موقعیت‌های رهبری آینده رد کرده است»
در بخش دیگری از این گزارش نیز قید شده است که «تهران تایمز از طریق منابع خود تأیید کرده است که آیت‌الله خامنه‌ای همچنان بر مخالفت خود با جانشینی هر یک از پسرانش پایدار است و مجلس خبرگان رهبری نیز به این موضوع احترام می‌گذارد».
پیش از این، ابوالحسن مهدوی، امام جمعه موقت اصفهان در خطبه‌های نماز جمعه ۲۵ آبان در این شهر ضمن اشاره به دیدار اعضای «مجلس خبرگان رهبری» با رهبری اعلام کرد که کمیسیونی «محرمانه» متشکل از اعضای این مجلس، ۳ نفر را برای گزینه رهبری پس از آیت الله خامنه‌ای «شناسایی و اولویت‌بندی» کرده‌اند.
نام فرزند رهبری در ماجرای جانشینی؛ مدافعان چه می‌گویند و تحلیلگران چه برداشتی دارند؟
این نخستین بار نیست که نام مجتبی خامنه‌ای در ارتباط با مساله جانشینی رهبر جمهوری اسلامی مطرح می‌شود. با این وجود این اظهارات و اخبار از جانب کمیسیون مذکور همواره رد و تاکید شده که شخص رهبری حتی با بررسی این گزینه مخالفت کرده‌اند
پرویز امینی، استاد علوم سیاسی و تحلیلگر سیاسی، روایت‌های مندرج در رسانه‌های غربی درباره جانشینی مجتبی خامنه‌ای لایه‌های گفتمان رسانه‌ای را کنار زده و درباره تعامل پیچیده قدرت، ادراک و مانور‌های سیاسی گفته است: «به این موضوع این‌گونه فکر کنید، رسانه‌هایی که ارتباط نزدیکی با دولت‌ها دارند، بیشتر شبیه لنز‌های استراتژیک هستند تا ناظران بی‌طرف، که از طریق آنها می‌توانید افکار و سیاست‌های واقعی کسانی که در قدرت هستند را ببینید. از این منظر، پوشش مداوم آیت‌الله خامنه‌ای، تمرکز برسلامت او، حلقه نزدیکانش و حتی جانشین احتمالی او، بسیار فراتر ازگزارش‌های خبری است. این یک پرتره دقیقاً طراحی شده است که برای انتقال یک پیام خاص طراحی شده است»
از منظر امینی، وسواس نسبت به آیت‌الله خامنه‌ای ناشی از نقش محوری او در صحنه سیاسی ایران است. او توضیح می‌دهد که «رهبر یک ستون مهم سیستم حکومتی ایران است. او نیرویی است که این سیستم را از چالش‌های پیچیده عبور می‌دهد و جناح‌های مختلف درون حوزه سیاسی را متحد میکند. به این ترتیب، رهبر تنها یک مقام تشریفاتی نیست، بلکه نمادی ازمقاومت ایران در برابر فشار‌های خارجی و چالشی برای نظم موجود جهانی است».
امینی استدلال میکند که غرب آیت‌الله خامنه‌ای را به عنوان یک مانع بزرگ دربرابر برنامه‌های خود شناخته است. او گفت: «آنها می‌فهمند که او سدی دربرابر برنامه‌های آنها است و به همین دلیل است که بی‌وقفه به دنبال تخریب اوهستند، با این امید که موقعیت او را در داخل کشور تضعیف کنند».
به باور امینی، این کمپین فقط درباره یک فرد نیست، بلکه درباره از بین بردن ساختاری است که به ایران اجازه داده است در برابر فشار‌های بین‌المللی مقاومت کند.
امینی «تمرکز مکرر رسانه‌های غربی بر پسر رهبری» را به عنوان یک تلاش حساب‌شده برای ایجاد تفرقه و تضعیف فرآیند دموکراتیک جانشینی در ایران می‌بیند و می‌گوید: «این یک ضربه دیگر به سیستم سیاسی ایران است. در حالی که قانون اساسی ما به وضوح مشخص میکند که رهبر بعدی چگونه انتخاب می‌شود، فرآیندی که پس از درگذشت امام خمینی در سال ۱۹۸۹ نشان داده شد، غرب همچنان به ترویج این روایت از جانشینی موروثی ادامه می‌دهد». به گفته او، هدف این است که مشروعیت نهاد‌های ایران زیر سؤال برود و تصویری از یک دولت غیردموکراتیک ایجادشود.
در مقابل این دست از تحلیل ها، برخی چهره‌های سیاسی تاکید دارند که در نظر گرفتن «آقا مجتبی» به عنوان یک گزینه و نام بردن از ایشان فاقد هر گونه ایراد است و او همچون هر شهروند دیگری که تربیت شده حوزه و به دنبال مصالح ملی است، می‌تواند یک گزینه باشد.
محمود عباس زاده مشکینی، نماینده اصولگرای مجلس یازدهم و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در این دوره از مجلس اول آذرماه سال جاری در گفت‌و‌گو با سایت دیده بان ایران درباره جانشینی فرزندرهبری و نام نبردن از وی به عنوان جانشین در رسانه‌ها گفت: اصلا اسم ایشان ببرند، به نظر من حضرت آقای مجتبی خامنه‌ای بعنوان یک شهروند جمهوری اسلامی ایران، یک تحصیل کرده حوزه، یک تربیت شده مکتب اهلبیت و بعنوان کسی که خداوند به ایشان توفیق داده که بیشترین بهره را ازفرصت تربیتی مقام معظم رهبری ایجاد شده ببرند. ایشان هم به دنبال منافعملی و مصلحت کشور هستند و در راستای آنچه که برای منافع ملی ومصلحت کشور مفید خواهد بود همکاری و کمک خواهند کرد.
وی در پاسخ به ایشان درباره شائبه موروثی شدن انتخاب جانشین گفت: منقبل از هر چیز می‌گویم ایشان تربیت شده مکتب متعالی شیعه است. ما نباید تابع رسانه‌های بیگانه باشیم و به این بحث موروثی اصلا ورود پیدا نمیکنیم. ما می‌خواهیم مغز آنها را به یک جای دیگر منحرف کنیم. تکرار می‌کنم دست جمهوری اسلامی به این سادگی قابل خوانش نیست.
تعطیلی کلاس درس خارج آقا مجتبی و بازار داغ تحلیل‌ها
رخداد مهم دیگر در سالی که گذشت تعطیلی کلاس درس خارج مجتبی خامنه‌ای بود. در نخستین ساعات روز اول مهرماه مجتبی خامنه‌ای، در کلاس آنلاین درس خارج فقه و اصول که به‌صورت مجازی برگزار می‌شد، اعلام کرده که امروز -اول مهر -۱۴۰۳ آخرین روز تدریس او است و از این پس این درس تعطیل است.
او همچنین درباره انگیزه و علت این موضوع نیز تاکید کرد که تعطیلی درس تصمیم شخصی اوست و ربطی به مسایل سیاسی ندارد و مساله‌ای میان او و خداوند است.
شهریور سال ۱۴۰۱ برای نخستین بار لینک ثبت‌نام برای کلاس درس خارج فقه مجتبی خامنه‌ای منتشر شد.
در این ویدئو مجتبی خامنه‌ای همچنین تاکید میکند که «پدرشان (مقام معظم رهبری) نیز در جریان این تصمیم نبوده است؛ و تنها با دو نفر که یکی از نزدیکان هستند، این مطلب را در میان گذاشتم. ممکن است این تصمیم من همیشگی باشد و یا به صورت موقت باشد، اما فعلا در میان بنده مجهول است»
این شاید نخستین‌بار بود که ویدئویی حاوی صداو تصویر مجتبی خامنه‌ای به صورت عمومی منتشر می‌شد. البته اصل ویدئو در کانال مخصوص به این کلاس در اسکای روم برای مخاطبان و مستعمین این کلاس منتشر شداما بعد از آن به فضای مجازی و رسانه‌ای نیز درز کرده است.
اعلام تعطیلی این کلاس در حالی بود که خبرگزاری رسا و دیگر رسانه‌های نزدیک به حوزه‌های علمیه دهم شهریور ماه سال جاری اعلام کرده بودند که نام‌نویسی درس خارج فقه و اصول «آیت‌الله حاج آقا سید مجتبی خامنه‌ای» با موضوع طهارت و در درس اصول فقه با موضوع اقل و اکثر برگزار می‌شود. در این گزارش قید شده بود که علاقمندان از طلاب و فضلای مقطع خارج برای شرکت در این درس می‌توانند از طریق چند لینک، برای ثبت‌نام اقدام کنند.
در زمینه این اطلاع‌رسانی برای ثبت‌نام نیز قید شده بود که «درس خارج فقه و اصول ایشان سابقه ۱۵ ساله داشته و طلاب و اساتید فراوانی از خرمن پر فیض ایشان بهره برده‌اند»
بر اساس تاریخ مندرج در این فراخوان و محتوای گزارش‌های مختلف، گفته می‌شود که کلاس‌های درس خارج فقه «مجتبی خامنه‌ای» از سال ۱۳۸۸ شروع شده است و سابقه تدرس در این سطح توسط او حداقل به سال‌های پایانی دهه ۸۰ باز می‌گردد.
کلاس درس خارج آقا مجتبی و دو دهه واکنش‌های مختلف
فریدالدین حدادعادل، فرزند غلامعلی حدادعادل و برادر زهمسر مجتبی خامنه‌ای سال ۱۳۸۹ در گفت‌و‌گویی با سالنامه نشریه مثلث گفته بود «ایشان به این شکل فعالیت سیاسی ندارند. ایشان خیلی درس می‌خوانند و خارج فقه تدریس می‌کنند و در کار خود نیز موفق هستند و خیلی پیچیده‌تر از دروس متداول درس خارج طرح مطلب می‌کنند».
۲۷ آبان سال ۱۳۸۸ سایت خبری «جهان‌نیوز» در مطلبی با عنوان «اعتراض به تدریس خارج فقه فرزند مقام معظم رهبری» نوشت: «حدود چند هفته است که درس خارج فقه آقا مجتبی فرزند مقام معظم رهبری با حضور ۲۵ نفر در دفتر رهبری در قم آغاز شده است. زمان تشکیل کلاس‌ها ۵ روز در هفته از شنبه تا چهارشنبه می‌باشد. افرادی که پای درس وی حاضر شده‌اند از تسلط او بر مباحث فقهی اظهار شگفتی می‌کنند. گفته می‌شود وقتی این خبر به برخی مراجع و علما رسیده است ناراحت شده و گفته‌اند وی دارد از موقعیت پدر خود یعنی مقام معظم رهبری سوء‌استفاده میکند و گرنه او در حد تدریس درس سطح خارج نیست.»
در ادامه این مطلب همچنین با تشریح این که «اشکالی که برخی مراجع و علماء مطرح می‌کنند این است که چرا وی در دفتر رهبری کلاس‌هایش را برگزار میکند»، قید شده است: «به اعتقاد آنها وی با این کار دارد از عنوان پدرش سوء‌استفاده میکند و از طرف دیگر انتخاب این مکان حکومتی‌کردن حوزه را به ذهن متبادر می‌کنند و زمانی که این مسئله جا افتاد حتما می‌خواهد در مسجد اعظم درس بدهد. این در حالی است که آقا مجتبی به اصرار برخی طلاب و بزرگان حوزه تدریس خارج فقه را آغاز کرده و حتی از علنی‌شدن و تبلیغاتی‌کردن این موضوع دوری کرده و دیگران را هم از علنی کردن این بحث بر حذر داشته است».
باشگاه خبرنگاران جوان وابسته به صداوسیما نیز در مهرماه سال ۱۳۸۹ در گزارشی با عنوان «آقازاده‌های واقعی چه کسانی هستند؟» قید کرده است که «حجت‌الاسلام سید مجتبی خامنه‌ای مدرس درس خارج در قم هستند».
غلامعلی حدادعادل، رئیس سابق مجلس، پدر همسر مجتبی خامنه‌ای در سال ۱۳۹۱ در مصاحبه با نشریه پاسدار اسلام گفته است: «می‌دانم که آقاسیدمجتبی هرگز راضی نیست من درباره او صحبتی بکنم و سخنی بگویم و خودش هم هرگز درباره خودش کمترین سخنی به زبان نمی‌آورد و از خود در برابر تهمت‌ها و اهانت‌ها، دفاعی نمی‌کند. اما می‌دانم که سالهاست در قم درس خارج تدریس میکند و اوقات خود را در منزل یا به مطالعه فقه و فقاهت می‌گذارند یا به عبادت.
همزمان با آغاز دوران ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی، از شهریور سال ۱۴۰۰ نیز خبرگزاری رسا به صورت رسمی لینک ثبت‌نام کلاس‌های خارج فقه سید مجتبی خامنه‌ای را منتشر و تاکید کرده است که این درس به صورت غیرحضوری و آنلاین برگزار می‌شود و علاقمندان برای شرکت در این درس می‌تواند از طریق لینک https://formafzar.com/form/akaxi برای ثبت نام اقدام کنند.
بر اساس تعریف ویکی شیعه، درس خارج، عالی‌ترین سطح دروس حوزه علمیه است. این دوره به صورت سنتی، پس از طی دو دوره مقدمات و سطح آغاز می‌شود و کانون ارائه آخرین دستاورد‌های علمی استادان و نیز فرصتی برای آموختن روش اجتهاد و ورزیده شدن در آن است.
بر اساس تعریف ارائه شده در ویکی شیعه، درس خارج عالی‌ترین دوره دروس حوزوی محسوب می‌شود که با هدف مجتهد شدن طلاب در دو رشته فقه و اصول و توان استنباط احکام از منابع اصیل (کتاب، سنت، عقل، اجماع) برپا می‌شود و معمولاً متن درسی خاصی ندارد. برخی از طلابی که به مرتبه علمی معینی یا درجه اجتهاد نایل می‌شوند، براساس رسم رائج حوزه‌ها از استادان خویش یادداشتی به نام اجازه اجتهاد دریافت می‌کنند که در آن به تحصیلات و توانایی‌های علمی آنان اشاره می‌شود. این اجازه به عنوان گواهی معتبر در حوزه‌ها شناخته می‌شود.
اگرچه در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ شرط مرجعیت از شرایط، ولی فقیه در متن قانون اساسی حذف شده، اما سابقه تاریخی و سیاسی این موضوع کماکان پیوندی عمیق بین مفهوم رهبری و اجتهاد ایجاد کرده بود. همین مساله باعث شد تا خبر تعطیلی کلاس درس مورد توجه باشد. خبری که در کنار گزارش تهران تایمز «آقا مجتبی» را یکی از چهره‌های مهم سال ۱۴۰۳ قرار داد.
