نبود نظارت مناسب در مراحل ورود و فروش گندم‌ها به سیلوها، پایین بودن نرخ خرید گندم و از همه مهم‌تر برخورد گا‌ها سلیقه‌ای نهاد‌های دولتی در مسئله پرداخت حق گندمکاران، فعالان کشاورزی را به تاب آورده است.
دولت هنوز به کشاورزان بدهکار است
داریوش رحمتی، دبیر اجرایی خانه کشاورز استان مرکزی و کارشناس اقتصاد کشاورزی در گفتگو با اقتصاد ۲۴، درباره نحوه پرداخت دولت به گندمکاران گفت: مبلغی که امروز دولت برای خرید گندم می‌پردازد، قیمت واقعی آن نیست که اگر این بود، مردم باید هر قرص نان را با مبلغی حدود ۲۰ هزار تومان می‌خریدند. اما نان و گندم یک کالای یارانه‌ای است و از این رو نرخ آن توسط دولت پایین محاسبه می‌شود. نرخی که امسال دولت برای خرید هر کیلوگرم گندم اعلام کرده، ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان است. این قیمت در سال گذشته ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان بود. جدای از بحث مناسب بودن یا نبودن این قیمت برای گندمکار، نحوه پرداخت پول از سوی دولت است که طی سال‌ها همواره دردساز بوده است.
این گندمکار با سابقه ادامه داد: همانطور که پیش‌تر گفته شد، نرخ اعلامی گندم در سال گذشته، کیلویی ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان بود؛ زمانی که گندمکار محصول خود را به سیلوها تحویل داد، روی بارنامه کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان نرخ خورد و ارزش و مفید و غیرمفید و سایر کسورات نیز بر این قیمت اثر گذاشت؛ بنابراین مبلغ پرداختی، کمتر از کیلویی ۱۱ هزار تومان برای گندمکار رقم خورد. از کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تا ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان، ۴ هزار تومان فاصله است که دولت اعلام کرد این مابه‌التفاوت را بعدا پرداخت خواهد کرد. اواخر سال گذشته، بخشی از این کسری به گندمکاران پرداخت شد و این پرداختی برای همه یکسان نبود. برای برخی ۲ هزار تومان و بعضی دیگر ۳ هزار تومان به ازای هر کیلو گندم پرداخت شد و هنوز بدهی دولت با گندمکاران به طور کامل صاف نشده است.
گندم‌های بازگشتی در چرخه خوراک مردم
رحمتی در ادامه صحبت‌های خود، به حضور دلالان در بحث خرید گندم اشاره کرد و توضیح داد: در اغلب عرصه‌های اقتصادی ایران، دلالان حضور پررنگی دارند و خرید و فروش گندم نیز از این قاعده مستثنی نیست. روند فروش گندم به این صورت است که گندمکار محصول خود را بار زده و به سیلو می‌فرستد. اگر کارشناس محصول را قبول کرد که هیچ، اگر به هر دلیلی کیفیت آن توسط کارشناس تایید نشد، باید بار به گندمکار برگردانده شود، اما کشاورز نه جایی برای نگهداری آن دارد و نه هزینه‌ای که برای این محصول کرده را می‌تواند دریافت کند. در این لحظه دلالانی نزدیک سیلوها حضور دارند که بار گندم را تا ۳ هزار تومان زیر قیمت مصوب دولت از کشاورز خریداری می‌کنند.
دبیر اجرایی خانه کشاورز استان مرکزی ادامه داد: کشاورز برای جلوگیری از زیان مالی گسترده چاره‌ای جز فروش گندم به دلال در چنین شرایطی ندارد. دلال گندمی که تایید نشده را خریده و به شیوه‌ای دیگر، به سیلو تحویل می‌دهد. این همکاری کارشناس سیلو و دلال، باعث می‌شود تا محصولی که پیش از این رد شده، این بار تایید شود و در چرخه خوراک مردم قرار گیرد.
خلا‌های مدیریتی، راه را برای دلالان گندم باز می‌کند
به راستی سلطان گندم کیست؟ فعالان عرصه کشاورزی و گندمکاران همواره به وجود گسترده دلالان در عرصه‌های مختلف فعالیت‌های خود اذعان دارند. تشریح فعالیت این واسطه گران و سودجویان نشان می‌دهد همگی به دلیل تلاش برای جلوگیری از زیان گسترده کشاورز است. زمانی که دولت پول کشاورز را با تاخیر بسیار زیاد می‌پردازد، به دلایل مختلف و گا‌ها بی‌دلیل، محصولات بازگشت می‌خورند، اما به شیوه‌ای دیگر به سیلوها بازمی‌گردند و بدیهیست که کشاورزان از هیچ تلاشی برای جلوگیری از ضرر مالی خود دریغ نکنند. اینجاست که عملکرد دلالان، بیش از پیش مشخص می‌شود.
