امیر خدادادهمدانی- مدرس دانشگاه و حقوقدان فناوری نوین
به گزارش نقش فردا چندی پیش بیل گیتس، بنیان‌گذار و مدیرعامل سابق مایکروسافت، در یک پست وبلاگی پیرامون هوش مصنوعی و آینده آن خواستار مقررات گذاری هوش مصنوعی توسط یک نهاد بین‌المللی شبیه آژانس انرژی اتمی شده بود. تا اینکه روز سه‌شنبه (۱۸ جولای) نخستین نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد با عنوان فرصت ها و خطرات هوش مصنوعی برای صلح و امنیت بین المللی برگزار شد. نکته قابل تامل اینکه اکثریت اعضا در این نشست برای ایجاد یک نهاد بین‌المللی برای تنظیم گری هوش مصنوعی همسو بودند. حاضران تاکید کردند که براساس پیشنهاد مطرح شده این آژانس باید از متخصصانی تشکیل شود که دانسته‌های خود را با دولت‌ها و آژانس‌های دولتی که شاید بینش چندانی در رابطه با تهدید‌های هوش مصنوعی نداشته باشند در میان بگذارند.
دغدغه بین المللی برای تنظیم گری هوش مصنوعی از آنجاست که در سال های آینده خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی کنترل و مدیریت تراکنش های مالی را به منظور به صفر رساندن خطاها و اشتباهات در دست می گیرند، بدون نیاز به دخالت خبرنگاران و گزارشگران خبر تولید می کنند و بسیاری از مشاغل ساده خدماتی را بر عهده می گیرند. نتیجه این تحول یک انقلاب اقتصادی است. پیش بینی ها حاکیست که ظرف یک تا دو دهه آینده بیش از نیمی از مشاغل امروزی نابود شده و روبات های هوشمند و سیستم های مبتنی بر هوش مصنوعی آنها را در کنترل خواهند گرفت.
پیش بینی های کارشناسی حاکیست که پیشرفت هوش مصنوعی منجر به بزرگترین تحول در زندگی انسان پس از پایان جنگ جهانی دوم خواهد شد و بعد از تولید خودروهای خودران و بسیاری از محصولات مستقل بدون نیاز به دخالت انسان نوبت به خودکارسازی بخش اعظم فرایندهای اجتماعی خواهد بود. استفاده از هوش مصنوعی به عرصه نظامی گری نیز کشیده شده و ده ها کشور جهان بی سروصدا در حال تولید سیستم ها و جنگ افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی هستند تا حضور انسان ها در عرصه نبرد را به حداقل رسانده و بتوانند برتری اطلاعاتی را با عامل اصلی پیروزی در هر نبردی مبدل کنند. این کار نیازمند طراحی سیستم های شبکه ای مبتنی بر فناوری های پیشرفته ارتباطی است که دسترسی به اطلاعات و تحلیل دقیق آنها را میسر کند. علت اصلی پیشرفت هوش مصنوعی در سال های اخیر اقبال شرکت های بزرگ فناوری به این موضوع با هدف ارائه خدمات بهتر و دقیق تر است که باعث جلب توجه دولت ها و سازمان های اطلاعاتی نیز شده است. در ایران هم برای مقررات گذاری هوش مصنوعی تکاپو آغاز شده است و مرکز پژوهش‌های مجلس برای ارتقای حکمرانی هوش مصنوعی دغدغه مند است.
این نهاد تحقیقاتی تاکید دارد که ایجاد رویه‌های واحد بین‌المللی یک از دغدغه‌های مهم کشور‌ها درتنظیم‌گری جهانی توسعه و استفاده از هوش مصنوعی است. تلاش‌های مشترکی برای رسیدگی به چالش‌های فرامرزی مانند اشتراک‌گذاری داده‌ها، امنیت سایبری، جلوگیری از انحصارگرایی و سوگیری، دسترسی و بهره‌مندی عادلانه همه کشور‌ها و استفاده اخلاقی از هوش مصنوعی مورد نیاز است. از اینرو دولت باید فعالانه در مجامع و ابتکار‌های بین‌المللی مرتبط با حکمرانی هوش مصنوعی شرکت کرده تا به توسعه هنجار‌ها و استاندارد‌های جهانی مبتنی بر الزامات اخلاق اسلامی کمک کند. همچنین علاوه بر این، تلاش برای توافق‌های دوجانبه و چندجانبه همکاری با کشور‌ها (با رعایت ملاحظات امنیتی و سیاسی و توجه به مصالح ملی) در زمینه توسعه هوش مصنوعی مسئول و جلوگیری از استفاده مخرب از این فناوری نباید از نظر دور بماند.
حالا و در 2023، همه جهان یکصدا از هوش مصنوعی می گویند و دوگانه شگفت انگیز بودن یا رعب آفرین شدن این فناوری سبب شده که سازمان ملل متحد پا پیش بگذارد و هشدار دهد که هوش مصنوعی ظرفیت عظیمی برای خیر و شر دارد. در جنبه ترسناک آن سازمان ملل دست به کار شده و قرار است تا سه سال آینده یعنی سال ۲۰۲۶، توافق حقوقی لازم‌الاجرایی را برای ممنوعیت استفاده از هوش مصنوعی در تسلیحات تمام خودکار جنگی نهایی کند. در نهایت باید به وعده آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل خوش بین بود که شورایی برای تدوین مقررات پیشنهادی ناظر بر استفاده گسترده‌تر از هوش مصنوعی تا پایان سال جاری میلادی تشکیل شود.
