بسیاری از دیدنیهای کرمان را بناهای تاریخی تشکیل میدهند که از دورههای مختلف تاریخی در این خطه به یادگار ماندهاند. یکی از این بناها در شرق شهر جای گرفته است و با نامهای گنبد جبلیه، گنبد گبری، گنبد زیگ و گنبد گنج شناخته میشود.
گنبد جبلیه با بنای سنگی خود در میان پارکی سرسبز قرار دارد. این اثر با تاریخچهای پرابهام، از دهه ۱۳۷۰ شمسی میزبان کتیبهها و سنگهای حجاریشده تاریخی شده است و با نام موزه سنگ نیز شناخته میشود. گنبد جبلیه در آذر سال ۱۳۱۶ شمسی، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروزه پیرامون این بنا به فضای سبز بدل شده است و تعداد مجسمه در آن جای گرفتهاند.
تاریخچه گنبد جبلیه
درباره تاریخچه و دلایل ساخت گنبد جبلیه نمیتوان با قطعیت سخن گفت. برخی معتقدند که این مکان آتشکده یا مقبره یکی از زرتشتیان بوده است و برخی دیگر اعتقاد دارند این مکان مزار سید محمد تباشیری است. البته مطلب اخیر را در بعضی کتب تکذیب کردهاند.
پژوهشگران اروپایی نظیر هیلن براند این گنبد را متعلق به سلجوقیان میدانند. ولی این موضوع چندان درست به نظر نمیرسد؛ چراکه «جبلی» شکل تغییریافته «گبری» است و طبق قواعد اشتقاقهای فارسی «گ» به «ج» بدل شده است. از اینرو میتوان حدس زد قدمت این گنبد به پیش از اسلام بازگردد و از بناهای زرتشتی و گبری بوده است؛ گرچه سبک آن با سبک آتشکدهها تطابق ندارد.