روابط ایران و آمریکا طی ماه‌های اخیر با عناوینی از جمله «تنش زدایی» توصیف شده است. تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا و آزادسازی شش‌میلیارد دلار دارایی مسدود ایران باعث شده بسیاری از کارشناسان، امیدوار باشند نقطه پایان این تنش زدایی، رسیدن به یک توافق پایدار و مکتوب باشد
محمد مرندی، مشاور تیم مذداکره کننده ایرانی، در مصاحبه اخیرش با المیادین گفت: «تهران منتظر گام‌های بزرگ‌تری از سوی آمریکا برای دستیابی به توافق درمورد پرونده‌های بزرگتر مانند پرونده هسته‌ای است. آمریکایی‌ها در چند ماه گذشته در مذاکرات تبادل زندانیان و آزادسازی پول تهران جدی‌تر شدند. آنچه برای تهران مهم است، آزادی زندانیان ایرانی است که توسط آمریکا به ناحق بازداشت شده بودند.» وی تاکید کرد: «بازگشت به مذاکرات هسته‌ای به تصمیم آمریکا بستگی دارد، امیدواریم این توافق، راه را برای واشنگتن جهت مذاکره درباره توافق هسته‌ای با ایران باز کند.»
رخداد‌های اخیر در روابط ایران و ایالات متحده و سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به نیویورک برای حضور در نشست سازمان ملل، پرسش‌هایی را ایجاد می‌کند. از جمله این که چرا روابط ایران و آمریکا همواره در سطحی مشخص متوقف می‌شود و آیا می‌توان روابط فعلی ایران و اروپا و ایران و آژانس را در سایه تنش زدایی با ایالات متحده کنترل کرد؟ فرارو در راستای پاسخ به این پرسش‌ها با عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر ارشد مسائل سیاسی گفتگو کرده است:
تلاش ایران و آمریکا برای حفظ رویکرد تنش زدایی
عبدالرضا فرجی راد گفت: «من معتقدم که مقامات ایران و امریکا به دنبال این هستند که گفتگو‌ها به یک مرحله قابل قبول برسد و بعد اعلام شود. در حال حاضر شاهد این هستیم که در سایه مذاکرات، زندانیان آزاد شدند، پول‌هایی جا به جا شد و تغییرات محسوسی در روابط رخ داد و به همین دلیل هم تصور می‌کنم تا زمان فرارسیدن زمان مناسب و جذب اعتماد بیشتر، احتمالا گفتگو‌ها ادامه دارند. بر این باورم که در نیویورک گفتگو‌هایی انجام می‌شود. آن چه که تکذیب شده، مذاکره مستقیم و گفتگو بین دو رئیس جمهور است، پیش از این نیز شاهد گفتگو بین رئیس نمایندگی ایران در نیویورک و رابرت مالی بودیم. آن چه که تا کنون و با واسطه در عمان انجام می‌شد، در یک محل مشخص و در دو اتاق کنار یکدیگر بود.»
وی افزود: «بنابراین معتقدم این احتمال وجود دارد که مذاکراتی در سطح پایین‌تر در نیویورک هم انجام شود، اما برای مذاکرات سطح بالا، هنوز زود است. مذاکرات ادامه دارد قطعا اکر این مذاکرات با موفقیت و اعتماد سازی پیش برود، مذاکرات در سطح بالاتر هم انجام خواهد شد.»
بازی آژانس با ایران
این استاد ژئوپلیتیک گفت: «آژانس در حال بازی است. آژانس در مقطعی به سمت اروپا تمایل بیشتری نشان می‌دهد و در مقطعی دیگر به سمت آمریکا گرایش دارد. در حال حاضر آمریکایی‌ها مایل نیستند شرایط به شکلی پیش برود که به مذاکرات صدمه بخورد. اروپا با آمریکا تفاوت دیدگاه دارد و البته اروپایی‌ها روی همکاری‌های نظامی روسیه و ایران حساسیت بیشتری دارند تا آمریکا؛ بنابراین به اعتقاد من گروسی و آژانس کمی بیشتر، خود را با شرایط اروپا تطبیق داده اند. حدود سه ماه پیش که گروسی به ایران آمد توافقات و صحبت‌هایی انجام شد. بر مبنای این توافقات قرار شد ایران در رابطه با دو سایت، آژانس را راضی کند. با این وجود گروسی اعلام کرده که آژانس همچنان از عملکرد ایران در رابطه با این دو سایت رضایت ندارد و نمی‌تواند تایید کند که اقدامات ایران صد در صد غیرنظامی است.»
وی افزود: «همین ماجرا با واکنش‌های ایران همراه شد و ایران ورود کارشناسان آژانس را محدود کرد. تصور می‌کنم ایران و آژانس دوباره وارد گفتگو و تنش‌زدایی خواهند شد. همچنین معتقدم که اگر ایران و امریکا بتوانند پیشرفت‌های قال توجهی در گفتگو‌های خود داشته باشند، مسئله پادمان (دو سایت تورقوز آباد و ورامین) نیز به راحتی قابل حل است، اما اگر ایران و ایالات متحده نتوانند کار را با هم پیش ببرند، آمریکایی‌ها مواضع تندتری می‌گیرند و احتمال برگزاری نشست در آژانس و صدور قطعنامه نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین احتمال دارد قطعنامه وارد شورای امنیت شود.»
دست رئیسی در تصمیم گیری باز است
این تحلیلگر مسائل بین الملل در ادامه گفت: «وزارت امور خارجه ایران و در راس آن، آقای امیرعبداللهیان برای تنش‌زدایی در حوزه مسئله پهپادها، قبلا بار‌ها اعلام کرده اند که توافقات پهپادی با روسیه با هدف پوشش جنگ اوکراین انجام نشده و پیش از آغاز جنگ بوده است. تصور می‌کنم اکنون همکاری‌های ایران و روسیه کاهش یافته است و به همین دلیل نیز مقام‌های ایرانی، با تحکم بیشتری در مصاحبه‌ها اعلام می‌کنند که همکاری پهپادی و موشکی بین ایران و روسیه وجود ندارد. معتقدم در حال حاضر یا همکاری روسیه و ایران در حوزه پهپادی تمام شده، یا به حداقل رسیده است. اوکراین گاهی با اسم بردن از نوعی از پهپاد‌های ایرانی مدعی می‌شود که ایران در جنگ روسیه دست دارد، اما ادعای اوکراین نیز هیچوقت رسما تایید نشد.»
وی افزود: «نکته مهم این است که آمریکایی‌ها دیگر حساسیتی روی این موضوع نشان نمی‌دهند، این در حالی است که قبلا گفته می‌شد تا پایان یافت جنگ اوکراین، امریکا حاضر به گفتگو با ایران نیستند. با این شرایط باید صبر کنیم و ببینیم که ایا از نیویورک اخبار مثبتی را خواهیم شتنید یا خیر. اگر این اتفاق بیفتد می‌توانیم بگوییم همه جیز روی غلتک می‌فتد. قرار است آقای رئیسی با تعدادی از افراد تاثیرگذار گفتگو داشته باشد. صحبت با آمریکایی‌های سرشناس در سیاست خارجی آمریکا اهمیت زیادی دارد. معتقدم اختیارات آقای رئیسی در این سفر نسبت به روسای جمهور پیشین ایران بیشتر و دست وی در تصمیم گیری باز‌تر است.»
